Khâm liệm là gì? Đây là một nghi thức quan trọng trong tang lễ của người Việt. Bài viết sau đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nghi thức khâm liệm, từ định nghĩa, ý nghĩa, quy trình chuẩn, những điều cần chuẩn bị và kiêng kỵ, giúp bạn hiểu rõ hơn về phong tục này.
Khâm liệm là gì?
Khâm liệm là nghi thức mặc quần áo mới (lễ phục) cho người vừa qua đời, đặt thi thể vào quan tài (hòm). Đây là một phần quan trọng trong quá trình chuẩn bị cho tang lễ và thể hiện sự tôn kính, thương tiếc của người thân đối với người đã khuất. Khâm liệm còn được xem là một nghi thức để người đã khuất được chỉnh tề, sạch sẽ trước khi về nơi an nghỉ cuối cùng.
Khâm liệm là gì?
Khâm liệm người mất có ý nghĩa gì?
Việc khâm liệm không chỉ đơn thuần là mặc quần áo cho người chết mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Nó thể hiện:
- Sự tôn kính: Thể hiện sự tôn trọng và lòng hiếu thảo của con cháu đối với ông bà, cha mẹ, người thân đã khuất.
- Sự chia ly: Đánh dấu sự kết thúc cuộc đời trần thế và bắt đầu hành trình sang thế giới bên kia.
- Mong ước: Mong muốn linh hồn người đã khuất được siêu thoát, thanh thản và an lạc.
- Sự chuẩn bị: Chuẩn bị cho người đã khuất một diện mạo chỉnh tề, trang trọng trước khi về với tổ tiên.
Khâm liệm người mất có ý nghĩa gì?
Trước khi khâm liệm cần chuẩn bị những gì?
Để nghi thức khâm liệm diễn ra suôn sẻ và trang trọng, cần chuẩn bị kỹ lưỡng những điều sau:
Chuẩn bị về không gian
- Không gian sạch sẽ, yên tĩnh: Khu vực khâm liệm cần được dọn dẹp sạch sẽ, thoáng đãng, đảm bảo yên tĩnh để thể hiện sự tôn trọng. Thường là một phòng riêng yên tĩnh.
- Ánh sáng: Đảm bảo đủ ánh sáng để mọi thao tác được thực hiện dễ dàng và chính xác. Tránh ánh sáng quá chói hoặc quá tối.
- Bàn thờ: Bàn thờ nhỏ để tạm thời đặt bài vị và di ảnh của người đã khuất trong quá trình khâm liệm.
Chuẩn bị về lễ vật
- Bài vị: Thường được làm bằng giấy hoặc gỗ, ghi thông tin cơ bản của người đã khuất (họ tên, ngày sinh, ngày mất).
- Di ảnh: Ảnh chân dung của người đã khuất.
- Nến, nhang, đèn: Để thắp hương cầu nguyện.
- Hoa quả, trà, nước: Tùy theo phong tục địa phương và gia đình.
- Tiền giấy (vàng mã): Để đốt cho người đã khuất sử dụng ở thế giới bên kia.
Chuẩn bị trang phục cho người đã khuất
- Quần áo mới: Thường là quần áo đẹp nhất mà người đã khuất thích mặc khi còn sống. Nên chọn quần áo lịch sự, trang trọng.
- Giày dép: Chọn loại thoải mái, dễ đi.
- Đồ trang sức (nếu có): Có thể đeo trang sức đơn giản, không quá cầu kỳ.
- Khăn liệm: Khăn vải dùng để che mặt và thân thể người đã khuất.
Chuẩn bị quan tài (hòm)
- Chọn loại quan tài phù hợp: Quan tài có nhiều loại, chất liệu và kích thước khác nhau. Nên chọn loại phù hợp với điều kiện kinh tế và mong muốn của gia đình.
- Vải lót quan tài: Vải lót mềm mại, thấm hút tốt để đặt dưới thi thể người đã khuất.
- Gối đầu, chăn: Đảm bảo sự thoải mái cho người đã khuất.
Mời thầy cúng hoặc người lớn tuổi chủ trì lễ
- Thầy cúng: Nếu gia đình theo đạo Phật hoặc các tín ngưỡng khác, nên mời thầy cúng để thực hiện các nghi lễ cúng bái, cầu siêu cho người đã khuất.
- Người lớn tuổi: Nếu không mời thầy cúng, có thể mời người lớn tuổi, có uy tín trong dòng họ hoặc cộng đồng để hướng dẫn và chủ trì lễ khâm liệm.
Vệ sinh và chuẩn bị cho thi thể
- Vệ sinh thân thể: Lau rửa sạch sẽ thân thể người đã khuất bằng nước ấm.
- Thay quần áo: Mặc quần áo đã chuẩn bị cho người đã khuất.
- Trang điểm nhẹ (nếu có): Trang điểm nhẹ nhàng để người đã khuất trông tươi tắn hơn.
- Chỉnh trang: Chỉnh sửa tóc tai, vuốt mặt để người đã khuất có diện mạo chỉnh tề.
Trước khi khâm liệm cần chuẩn bị những gì?
Quy trình thực hiện khâm liệm chuẩn nhất
Quy trình khâm liệm thường bao gồm các bước sau:
- Tắm rửa và vệ sinh thi thể: Thực hiện nhẹ nhàng và cẩn thận.
- Mặc quần áo liệm: Mặc quần áo mới đã chuẩn bị theo thứ tự lớp trong đến lớp ngoài.
- Đắp vải liệm: Dùng vải liệm che phủ toàn bộ thi thể.
- Đặt vào quan tài: Nhẹ nhàng đưa thi thể vào quan tài, đặt gối đầu và đắp chăn.
- Sắp xếp các vật dụng cá nhân: Đặt một số vật dụng cá nhân yêu thích của người đã khuất vào quan tài (nếu có).
- Đậy nắp quan tài: Đậy kín nắp quan tài sau khi đã hoàn tất các công việc trên.
- Cúng bái: Thầy cúng hoặc người lớn tuổi đọc kinh, cầu nguyện cho người đã khuất.
Quy trình thực hiện khâm liệm chuẩn nhất
Sau khi khâm liệm cần làm gì?
Sau khi khâm liệm, cần tiếp tục các nghi thức và công việc sau:
Đặt bàn thờ tang
Bàn thờ tang được đặt ở vị trí trang trọng trong nhà, có di ảnh, bài vị, nến, nhang, hoa quả, trà, nước để thờ cúng người đã khuất.
Báo tang và thông báo thời gian lễ tang
Báo tang cho người thân, bạn bè, đồng nghiệp và cộng đồng. Thông báo thời gian tổ chức các lễ tang (lễ viếng, lễ di quan, lễ an táng/hỏa táng).
Nghi thức phát tang
Phát tang cho người thân trong gia đình. Tang phục thường là khăn tang, áo xô, gậy chống (tùy theo phong tục địa phương).
Lễ viếng
Tổ chức lễ viếng để người thân, bạn bè, đồng nghiệp đến chia buồn và tiễn đưa người đã khuất.
Lễ cúng cơm
Hàng ngày cúng cơm cho người đã khuất vào các giờ nhất định (thường là sáng và tối).
Chuẩn bị cho lễ di quan và an táng (hoặc hỏa táng)
Chuẩn bị các vật dụng cần thiết cho lễ di quan (áo quan, xe tang, hoa, vòng hoa, kèn trống…) và an táng/hỏa táng (mộ phần, bình tro cốt…).
Lễ di quan và an táng/hỏa táng
Thực hiện lễ di quan, đưa linh cữu đến nơi an táng (hoặc hỏa táng). Tiến hành các nghi thức an táng/hỏa táng theo phong tục.
Lễ cúng 49 ngày và 100 ngày
Cúng 49 ngày và 100 ngày sau khi người đã khuất qua đời để cầu siêu cho linh hồn được siêu thoát.
Sau khi khâm liệm cần làm gì?
Những điều kiêng kỵ cần tránh khi khâm liệm người mất
Trong quá trình khâm liệm, cần tránh những điều kiêng kỵ sau:
- Để nước mắt rơi vào thi thể: Nước mắt của người sống được cho là sẽ cản trở linh hồn người đã khuất siêu thoát.
- Để mèo nhảy qua xác chết: Theo quan niệm dân gian, mèo nhảy qua xác chết có thể khiến người chết bật dậy (gọi là quỷ nhập tràng).
- Để phụ nữ có thai hoặc trẻ nhỏ tham gia: Vì khí trường của người chết có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ.
- Cãi vã, gây ồn ào: Giữ không khí trang nghiêm, yên tĩnh trong suốt quá trình khâm liệm.
- Khâm liệm khi chưa tắm rửa sạch sẽ cho người đã khuất: Đây là một hành động bất kính.
Những điều cần lưu ý khi tham gia lễ khâm liệm
Khi tham gia lễ khâm liệm, cần lưu ý những điều sau:
- Ăn mặc lịch sự, kín đáo: Thể hiện sự tôn trọng đối với người đã khuất và gia đình.
- Giữ im lặng, không cười đùa: Giữ không khí trang nghiêm, thành kính.
- Không tự ý chạm vào thi thể người đã khuất: Trừ khi được người nhà hoặc người chủ trì lễ cho phép.
- Tuân theo hướng dẫn của người chủ trì lễ: Thực hiện các nghi thức theo đúng quy định.
- Chia sẻ nỗi buồn với gia đình: Thể hiện sự cảm thông và chia sẻ nỗi mất mát với gia đình người đã khuất.
Những điều cần lưu ý khi tham gia lễ khâm liệm
Kết luận
Khâm liệm là một nghi thức quan trọng, thể hiện lòng tôn kính và tình cảm thiêng liêng đối với người đã khuất. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về nghi thức này, giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa, quy trình và những điều cần lưu ý khi thực hiện hoặc tham gia lễ khâm liệm. Việc thực hiện đúng các nghi thức và tránh những điều kiêng kỵ sẽ giúp người đã khuất ra đi thanh thản và mang lại sự an tâm cho gia đình.